Đô thị hóa toàn cầu đang tăng tốc

Đô thị hóa đang định hình lại bức tranh dân cư của thế giới. Hiện nay, hơn 4 tỉ người đang sinh sống tại các khu vực thành thị, tương đương 55% dân số toàn cầu. Theo các dự báo dài hạn, đến năm 2050, khoảng 7/10 người trên thế giới sẽ sống ở đô thị, cho thấy xu hướng này sẽ tiếp tục gia tăng trong nhiều thập kỷ tới.

Mức độ đô thị hóa có sự khác biệt rõ rệt giữa các nhóm quốc gia. Tại các nước có thu nhập cao ở Tây Âu, châu Mỹ, Úc, Nhật Bản và Trung Đông, trên 80% dân số đã tập trung tại khu vực thành thị. Ở nhóm quốc gia thu nhập trung bình cao như Đông Âu, Đông Á, Bắc và Nam Phi hay Nam Mỹ, tỉ lệ dân số đô thị phổ biến trong khoảng 50-80%. Ngược lại, tại nhiều quốc gia thu nhập thấp và trung bình thấp, phần lớn dân cư vẫn sinh sống ở nông thôn, nơi tốc độ đô thị hóa còn chậm.

Sự gia tăng dân số đã kéo theo sự mở rộng nhanh chóng của các siêu đô thị. Khi đo lường dựa trên vùng đô thị xây dựng liền mạch, kết hợp hình ảnh vệ tinh và dữ liệu điều tra dân số, Quảng Châu (Trung Quốc) hiện là siêu đô thị đông dân nhất thế giới. Trong vòng 50 năm, dân số thành phố này đã tăng gần 20 lần, phản ánh rõ nét quá trình công nghiệp hóa và tăng trưởng kinh tế nhanh của Trung Quốc. Đồ họa dưới đây là bức tranh tăng dân số của 5 thành phố lớn nhất thế giới:

Kể từ năm 1975, dân số Quảng Châu đã tăng thêm 40,9 triệu người, tương đương quy mô dân số của cả Canada. Đặc biệt, từ thập niên 1990, thành phố này bước vào giai đoạn tăng trưởng mạnh nhờ sự bùng nổ của thương mại và công nghiệp. Nằm tại châu thổ sông Châu Giang, phía bắc Hồng Kông, Quảng Châu đóng vai trò là đầu mối cảng biển và giao thông chiến lược, kết nối Trung Quốc với mạng lưới thương mại toàn cầu.

Bên cạnh Quảng Châu, nhiều đô thị lớn tại châu Á cũng ghi nhận mức tăng dân số ấn tượng. Jakarta, thủ đô Indonesia và trung tâm kinh tế của nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, đã tăng thêm 29 triệu dân trong vòng năm thập kỷ, nâng tổng dân số lên khoảng 38 triệu người. Trong khi đó, New Delhi (Ấn Độ) chứng kiến mức tăng dân số gần 400%, nhờ thu nhập cải thiện và dòng di cư mạnh mẽ từ nông thôn ra đô thị.

Tuy nhiên, đô thị hóa không chỉ là câu chuyện về quy mô, mà còn là chất lượng sống. Một trong những thước đo quan trọng là tỉ lệ dân số đô thị sống trong các hộ gia đình khu ổ chuột, những nơi thiếu nước sạch, hệ thống vệ sinh đạt chuẩn, không gian sống đủ rộng hoặc nhà ở bền vững. Các ước tính gần đây cho thấy gần 1/4 dân số đô thị toàn cầu vẫn đang sống trong điều kiện này.

Mức độ tập trung dân cư vào các thành phố lớn cũng rất khác nhau. Các quốc gia có quy mô nhỏ hoặc phụ thuộc mạnh vào đô thị như Kuwait, UAE, Nhật Bản, Puerto Rico và Israel thường có hơn một nửa dân số sinh sống tại các thành phố lớn. Ngược lại, nhiều quốc gia ở châu Âu, châu Á và châu Phi chỉ có 10-40% dân số sống tại các đô thị quy mô lớn. Đáng chú ý, Đức và Ba Lan dù có mức đô thị hóa cao nhưng chưa đến 10% dân số sống ở các thành phố trên một triệu người, phản ánh mô hình phát triển đô thị phân tán.

Nhìn về tương lai, đô thị hóa sẽ tiếp tục lan rộng trên toàn cầu. Đến năm 2050, chỉ còn một số ít quốc gia, chủ yếu tại châu Phi cận Sahara, một số khu vực châu Á, các quốc đảo Thái Bình Dương và Guyana được dự báo vẫn có dân số nông thôn chiếm ưu thế. Điều này cho thấy, cùng với tăng trưởng, các đô thị sẽ phải đối mặt với những thách thức ngày càng lớn về quy hoạch, hạ tầng và chất lượng sống.

Có thể bạn quan tâm:

Sứ giả văn hóa bước ra từ Reality TV

Nguồn Visualcapitalist, Our World in Data