Đừng trông chờ vào Trung Quốc để cứu nền kinh tế thế giới

Theo Wall Street Journal, thế giới đang trông đợi vào sự phục hồi kinh tế từ Trung Quốc để thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu và giúp ngăn chặn suy thoái kinh tế, tuy nhiên đây có thể là một sai lầm.

Theo các nhà kinh tế, sự phục hồi của Trung Quốc sau nhiều năm phong tỏa vì COVID-19 có thể sẽ khác rất nhiều so với những lần trước. Và đối với nhiều nơi trên thế giới, nó sẽ không như kỳ vọng của các chính phủ và doanh nghiệp.

Trung Quốc trước giờ thường dựa vào các chương trình kích thích và đầu tư mạnh tay của Chính phủ để tự thoát khỏi các cuộc suy thoái. Sự kết hợp giữa 2 yếu tố này đã giúp kéo nền kinh tế toàn cầu ra khỏi tình trạng chật vật sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Tuy nhiên, Trung Quốc giờ đây đang vướng nhiều khó khăn, thị trường nhà ở gặp khó và phần lớn nhu cầu về cơ sở hạ tầng đã được đáp ứng. Do đó, sự hồi sinh lần này của đất nước sẽ được dẫn dắt bởi người tiêu dùng.

Dữ liệu cho thấy người tiêu dùng Trung Quốc bắt đầu ra ngoài và mua sắm ở các thành phố lớn. Giống như người Mỹ, người tiêu dùng Trung Quốc đã thắt lưng buộc bụng trong thời kỳ phong tỏa nhưng niềm tin của họ hiện vẫn ở mức thấp. Trong khi nhóm người giàu đang mạnh tay mở hầu bao, nhiều người vẫn lựa chọn tiết kiệm thay vì chi tiêu.

Dấu hiệu ban đầu cho thấy, những tác động lớn nhất của sự phục hồi sẽ được cảm nhận ở bên trong Trung Quốc, thay vì ở nước ngoài. Theo dữ liệu chính thức, bao gồm khảo sát kinh doanh, doanh số và lưu lượng giao thông công cộng, mức tăng trưởng mạnh nhất sẽ đến từ các ngành dịch vụ như nhà hàng, quán bar và du lịch.

Tức, Trung Quốc tăng tốc là một tin tốt cho sự tăng trưởng toàn cầu, nhưng hiệu ứng trực tiếp của sự phục hồi này sẽ kém rõ ràng hơn ở nước ngoài so với các lần phục hồi nhờ kích thích trước đây.

Một số nhà phân tích cho rằng, nền kinh tế Mỹ khó có thể cảm nhận được nhất, vì bị hạn chế tiếp xúc với các ngành dịch vụ của Trung Quốc. Tăng trưởng của Mỹ thậm chí có thể bị kìm hãm nếu việc mở cửa trở lại của Trung Quốc đẩy nhu cầu năng lượng tăng cao và làm tăng giá năng lượng toàn cầu.

Theo dự báo mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nền kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng 5,2% vào năm 2023, dễ dàng vượt xa tốc độ tăng trưởng 1,4% dự kiến ​​ở Mỹ và 0,7% ở khu vực EU. IMF dự đoán Trung Quốc sẽ chiếm khoảng 1/3 tăng trưởng toàn cầu trong năm nay, so với mức chỉ 10% của Mỹ và châu Âu cộng lại. Dữ liệu của IMF cho thấy điều đó sẽ đưa Trung Quốc trở lại vị thế của 5 năm trước khi xảy ra đại dịch.

Chốt xét nghiệm Covid được thay thế bằng quầy bán đồ ăn ở Tô Châu, Trung Quốc, ngày 25/1. Ảnh: Bloomberg.

Người Trung Quốc giàu có có thể giúp thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu bằng cách chi tiêu cho hàng hóa xa xỉ ở châu Âu và các kỳ nghỉ ở những nơi như Đông Nam Á. Nhà sản xuất đồng hồ Thụy Sĩ Swatch Group AG cho biết, dựa trên sự phục hồi về doanh số bán hàng tại Trung Quốc ngay sau khi mở cửa trở lại, họ dự kiến ​​sẽ có một năm kỷ lục về doanh thu, nhờ doanh số bán hàng tại Trung Quốc, Hồng Kông và Macau khi hoạt động đi lại được khôi phục.

“Đây là cú huých quan trọng đối với tất cả mọi người”, ông David Calhoun, Giám đốc Điều hành của Boeing, cho biết, việc Trung Quốc mở cửa trở lại là “một sự kiện lớn trong ngành hàng không”. Ông chia sẻ rằng Công ty đang đặt mục tiêu đưa máy bay tạm nghỉ trở lại hoạt động và kỳ vọng sẽ giao thêm cho Trung Quốc, vì các hãng hàng không Trung Quốc sẽ cần máy bay 737 MAX của Boeing để đáp ứng nhu cầu bay.

Tuy nhiên vẫn có nhiều doanh nghiệp thận trọng. Các hộ gia đình Trung Quốc nhận được hỗ trợ tài chính từ chính phủ trong đại dịch ít hơn nhiều so với người lao động ở các nền kinh tế tiên tiến, và nhiều người tiêu dùng vẫn lo lắng về thị trường việc làm yếu kém và lĩnh vực bất động sản tiếp tục sụt giảm.

Giám đốc Điều hành của Colgate-Palmolive Co., ông Noel Wallace, cho biết bất chấp sự háo hức về việc mở cửa trở lại, doanh số bán hàng gia dụng của Công ty tại Trung Quốc vẫn thấp. “Trung Quốc là một dấu hỏi lớn,” ông nói.

Còn Yum China Holdings, công ty quản lý các chuỗi nhà hàng bao gồm KFC và Pizza Hut ở Trung Quốc, cho biết họ đã chứng kiến ​​doanh số bán hàng tăng vọt trong dịp Tết Nguyên đán gần đây của Trung Quốc, nhưng vẫn cảnh giác về triển vọng sắp tới. 

Trong những năm tăng trưởng mạnh nhờ kích thích kinh tế trước đây, khi Trung Quốc rót tiền vào bất động sản, cơ sở hạ tầng và nhà máy để thúc đẩy nền kinh tế, cả thế giới đều có nhu cầu với hàng hóa và máy móc của nước này, từ các nhà sản xuất thiết bị của Đức, nhà sản xuất đồng ở Mỹ Latinh, nhà sản xuất máy đào ở Nhật hay nhà sản xuất than ở Úc.

Khách du lịch tại Ruins of St. Paul's ở Macau, ngày 17/1. Ảnh: Getty Images.

Các nhà kinh tế tại Goldman Sachs ước tính việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ đóng góp thêm 1 điểm phần trăm vào tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm nay, chủ yếu qua nhu cầu năng lượng tăng lên, nhập khẩu tăng và hoạt động đi lại quốc tế. Những bên được hưởng lợi lớn nhất có thể là các nhà xuất khẩu dầu mỏ và các nước láng giềng của Trung Quốc ở châu Á.

Nhưng mô hình Kinh tế học Oxford lại cho thấy Trung Quốc chỉ tạo ra một sự thúc đẩy nhỏ đối với tăng trưởng toàn cầu. Công ty tư vấn cho biết nếu GDP Trung Quốc tăng 5% trong năm nay khi các hạn chế của COVID-19 kết thúc, điều đó sẽ nâng mức tăng trưởng toàn cầu lên chỉ 1,5%, tăng 0,2 điểm phần trăm so với dự báo trước đó.

Ngay cả khi tăng trưởng phục hồi mạnh mẽ, các vấn đề cơ bản vẫn tồn tại trong nền kinh tế Trung Quốc. Chính quyền địa phương đang gánh nợ, hạn chế khả năng tài trợ cho chi tiêu cơ sở hạ tầng. Trung Quốc đã thực hiện các bước để thúc đẩy ngành bất động sản, chẳng hạn như nới lỏng các hạn chế cho vay, nhưng những chính sách chưa thể thay đổi tình trạng doanh số bán nhà giảm ở Trung Quốc trong thời gian gần, vì giá giảm đồng nghĩa với việc các gia đình vẫn thận trọng trong việc mua nhà.

Cơ sở sản xuất thép ở Hoài An, Trung Quốc. Ảnh: Zuma Press.

Bên cạnh đó, các mục tiêu chính sách khác của Bắc Kinh cũng có thể ảnh hưởng đến nhu cầu nhập khẩu của nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới. Bắc Kinh muốn sản xuất các mặt hàng giá trị cao ở trong nước thay vì nhập khẩu từ Nhật và Đức và đã hạn chế những ngành công nghiệp gây ô nhiễm như thép để đáp ứng các mục tiêu về khí hậu. Vào tháng 1, số lượng chuyến bay đến nước ngoài của Trung Quốc chỉ bằng khoảng 15% so với năm 2019. 

Đóng góp của Trung Quốc cho nền kinh tế toàn cầu cuối cùng sẽ phụ thuộc vào độ bền của tiêu dùng Trung Quốc. Hiện tại, mặc dù các hộ gia đình Trung Quốc đã tích lũy được 2.600 tỉ USD tiền tiết kiệm vào năm ngoái, nhưng chưa đến 30% số tiền đó sẽ dùng cho việc chi tiêu. Phần còn lại sẽ được gửi vào tài khoản tiết kiệm dài hạn. Trong khi thị trường việc làm vẫn còn yếu và giá bất động sản sụt giảm đang làm hao mòn tài sản của các hộ gia đình.

Có thể bạn quan tâm: 

Tại sao nhiều doanh nghiệp lớn của phương Tây vẫn trụ lại Nga?

Nguồn WSJ