Phục hồi chữ “V”, “L” hay “W”, kịch bản nào cho kinh tế thế giới?

Mô hình hồi phục hình chữ “V” – trong đó cho thấy sự phục hồi nhanh tương đương với đà sụt giảm – là kịch bản được lựa chọn trước đây. Nhưng đến nay, nhiều người bắt đầu lo lắng về mô hình hồi phục chữ U. Những người bi quan nhất đã bắt đầu chú ý đến đà hồi phục chữ L hoặc W – hoặc những con đường phục hồi gồ gề hơn và chẳng giống với chứ cái La Mã nào cả.

"Có mối quan hệ phức tạp giữa diễn biến của dịch bệnh, tính hiệu quả từ các biện pháp ngăn chặn, chính sách hỗ trợ kinh tế và hành vi của khu vực tư nhân", ông Bruce Kasman, nhà kinh tế của JPMorgan Chase, cho biết. “Kết quả là các nhà kinh tế không chắc chắn về con đường phía trước, gợi nhớ lại câu ngạn ngữ ‘dự báo là một chuyện khó khăn, nhất là về tương lai’”.

Hồi phục hình chữ V

Theo kịch bản này, đại dịch tại châu Âu và Mỹ sẽ được khống chế vào tháng 4 hoặc tháng 5, cho phép nới lỏng các biện pháp cách ly xã hội.

Việc khống chế được dịch bệnh sẽ giải phóng nhu cầu bị dồn nén và gia tăng nhờ các gói kích thích tài chính và tiền tệ lớn đã được triển khai. Các nhà máy và cơ sở dịch vụ có thể mở cửa kinh doanh trở lại một cách suôn sẻ. Những nỗ lực của các Chính phủ trong việc ngăn chặn các công ty sa thải công nhân được thực hiện thành công, tỷ lệ thất nghiệp suy giảm. Các nền kinh tế được dự báo trở lại mức sản lượng trước khủng hoảng vào đầu năm 2021.

Đà tăng vọt của chỉ số PMI tháng 3/2020 của Trung Quốc đang cho thấy kịch bản lạc quan này có thể xảy ra khi nền kinh tế khởi động lại động cơ sản xuất. Thế nhưng, cả hai chỉ số PMI chính thức và Caixin đều tăng vượt ngưỡng 50 ngay cả khi phần lớn các nền kinh tế khác của châu Á rơi vào trạng thái thu hẹp mạnh (dưới 50).

Sản xuất tại Trung Quốc phục hồi mạnh. Ảnh: Bloomberg.

Tuy nhiên, giới phân tích, bao gồm cả ông Larry Hu của Macquarie Group, cảnh báo sẽ cần tới nhiều yếu tố khác để duy trì những con số lạc quan này tại Trung Quốc – nhất là trong bối cảnh, nền kinh tế toàn cầu đối mặt với suy thoái trong quý 2/2020, virus lây lan mạnh hơn và thị trường bất động sản nội địa chơi vơi.

Đà phục hồi hình chữ U

Theo kịch bản này, đại dịch Covid-19 có thể kéo dài tới tháng 6/2020 và các biện pháp cách giãn cách xã hội cần thời gian lâu hơn mới có thể nới lỏng. Mặc dù nhu cầu bị dồn nén (một phần là do các biện pháp kích thích từ Chính phủ và các ngân hàng trung ương), nhưng người tiêu dùng không hối hả trở lại mua sắm hoặc ăn uống tại nhà hàng. Điều này là do các nhà máy và những nơi làm việc khác cần thời gian để đạt công suất tối đa và không phải tất cả việc làm bị mất trong cuộc khủng hoảng lần này đều được khôi phục lại.

Một số người dân cũng cần phải trả các khoản nợ phát sinh trong giai đoạn khủng hoảng. Giao thương diễn ra chậm chạp và sự phục hồi của các nền kinh tế có thể phải đến cuối năm 2022 hoặc lâu hơn.

Ảnh: Bloomberg

Xem xét đến diễn biến tại Trung Quốc, tác động của dịch Covid-19 với Hàn Quốc và phần còn lại của khu vực, ông Chong Hoon Park, nhà kinh tế tại Standard Chartered Hàn Quốc, lựa chọn mô hình hồi phục theo hình chữ “U” thay vì chữ “V”.

“Tôi nghĩ đà giảm tốc của kinh tế Trung Quốc sẽ kéo dài”, ông nói trên Bloomberg Television trong ngày thứ Tư (01/04). “Tôi không lạc quan cho rằng nền kinh tế sẽ phục hồi theo chữ V, khi mà đà phục hồi của Trung Quốc vẫn chưa rõ ràng”.

Đà phục hồi hình chữ L

Theo kịch bản này, đại dịch sẽ kéo dài tới nửa cuối năm 2020, từ đó buộc các chính quyền duy trì biện pháp giãn cách xã hội đến sau tháng 6/2020.

Ngay cả khi tác động của dịch bệnh giảm dần, vẫn có khả năng suy thoái kéo dài hơn dự báo hoặc đà phục hồi sẽ bị kéo dãn ra. Trong kịch bản này, người dân sẽ tiếp tục cắt giảm chi tiêu dịch vụ - chấp nhận xem phim tại nhà. Các khoản nợ phát sinh trước hoặc trong giai đoạn khủng hoảng trở nên khó trả, từ đó châm ngòi cho vòng xoáy vỡ nợ và phá sản. Và từ đó, tạo ra nỗi lo sợ về khủng hoảng tín dụng. Thị trường cổ phiếu không thể phục hồi.

Ảnh: Bloomberg

Các chính quyền đã tung ra thêm các gói kích thích sau khi các nỗ lực trước đó không thể kích nổi cầu, nhưng cần thêm thời gian để dàn xếp.

Tại Nomura Holdings, các nhà kinh tế - dưới sự dẫn dắt của ông Rob Subbaraman – cho rằng đà hồi phục hình chữ L sẽ là kịch bản tồi tệ nhất tại Mỹ. Ông Erik Britton của Fathom Consulting cho rằng đà suy thoái kéo dài sẽ khó mà tránh khỏi nếu Covid-19 tái bùng phát. Điều này có nghĩa là triển vọng sẽ là phục hồi hình chữ “V” hoặc chữ “L”.

Đà phục hồi hình chữ W

Theo kịch bản này, đại dịch sẽ tái bùng phát. Các chuyên gia từ Đại học Hoàng gia London từng cảnh báo, nếu các chính quyền nới lỏng các biện pháp kiểm soát, Covid-19 có thể trở lại. Điều đó có nghĩa các chính phủ sẽ lại phải áp đặt các biện pháp ngăn chặn sự lây lan, bao gồm việc hạn chế đi lại, đóng cửa nhà máy, hạn chế các cơ sở kinh doanh, dịch vụ. Kết quả là sau đà phục hồi sẽ tiếp tục là suy thoái.

Ảnh: Bloomberg

"Rủi ro lớn nhất với dự báo theo hình chữ V - kịch bản cơ sở của chúng tôi - là sự trở lại của Covid-19 trong quý 3/2020", ông Keith Wade, nhà kinh tế tại Schroder Investement Management, cho biết. "Về mặt kinh tế, điều này sẽ dẫn đến một cuộc suy thoái kép, khi các doanh nghiệp phải đóng cửa một lần nữa, các biện pháp hạn chế di chuyển được áp đặt lại".

Đà hồi phục hình dấu “tick"

Theo kịch bản phục hồi theo hình "dấu tick" (giống với logo của Nike), các hoạt động kinh doanh và chi tiêu sẽ khởi động lại một cách chậm chạp vì các biện pháp ngăn chặn sự lây lan sẽ được dỡ bỏ một cách thận trọng. Trong kich bản này, mức sản lượng kinh tế vẫn ở dưới mức trước khủng hoảng cho đến năm 2021. Người dân vẫn cẩn thận về chuyện chi tiêu quá mức hoặc thực hiện các chuyến đi chơi xa, nhất là khi họ còn phải trả nợ.

Ảnh: Bloomberg

"Đà suy thoái mạnh sẽ theo sau bởi một xu hướng phục hồi nhẹ hơn, nhưng cuối cùng cũng sẽ vượt qua quy mô trước đại dịch", ông Holger Schmieding và ông Kallum Pickering, các nhà kinh tế tại Berenberg Bank, cho biết. "Nhìn chung, chúng tôi hy vọng GDP sẽ vượt qua mức cuối năm 2019 trong khoảng hai năm sau khủng hoảng".

Các dạng bất thường

Tuy vậy, các nhà kinh tế không loại bỏ trường hợp đà phục hồi sẽ diễn ra theo các dạng hình khác.

Cùng với kịch bản cơ sở phục hồi theo hình chữ “U” trong vài quý tới, ông Joachim Fels, Cố vấn kinh tế toàn cầu tại PIMCO, cảnh báo trong tháng trước rằng “có khả năng lúc đầu nền kinh tế rớt thẳng đứng như hình chữ ‘I’ khi tăng trưởng kinh tế rớt mạnh”.

Ảnh: Bloomberg

Nguồn Bloomberg